Làng Chiềng hình thành đã mấy trăm năm, thuở sơ khai là các cư dân miền đồng bằng lên sinh sống, thời đó dĩ nhiên là chưa có đảng nên không thể gọi là dân khai hoang như nhiều người vẫn đánh đồng người Kinh, người dưới xuôi lên là dân khai hoang.
Ngôn ngữ làng Chiềng cũng rất riêng
Bữa cơm làng Chiềng chỉ có cơm và canh. Canh ở đây là thức ăn, canh rau, canh măng, canh thịt, canh lạc, canh trứng...và họ thường mời khách: bác gắp canh ăn đi.
- Hoa quả hay bánh trái, bộ phận nào đó trên cơ thể bị cứng lại họ gọi là bị đăn lại. Quái lạ, y tra từ điển mãi không thấy từ này
- Trẻ con đi chăn trâu, thả trâu thường chỉ gọi là đi trâu
- Trâu nghé thì gọi là trâu nhe
- Người lớn đi cày bừa đồng xa, trẻ con có nhiệm vụ canh giờ thả cày bừa để đến đưa trâu đi ăn hay đưa về gọi là đi đón trâu
- Ăn mà bị mắng, miệt thị thì gọi là hốc: hốc cơm, hốc cháo
- Trẻ con nói không nghe mà cãi lại thì bảo "nhơn nhơn như sơn bôi l." hay "Lồi lồi như cứt trôi sông"
- bánh tro làm bằng gạo nếp và nước cốt tro hay gio thì gọi là bánh nẳng
- Cái vung thì còn gọi là cái vửng: vửng tích, vửng nồi....
- lạnh thì ví " lạnh như l.n ma"
- dày thì ví " dày đụp như l.n Mán"
- Ngâm nước ấm cho quả trám tróc khỏi hột thì gọi là ỏm trám
Làng Chiềng có quốc lộ 1B chạy qua giữa một bên là núi đất, một bên là núi đá nhưng núi đá thì chỉ gọi là hang, lên rừng lấy củi thì gọi là đi lên hang để phân biệt với núi đất
- Trời xầm xì sắp mưa thì gọi là ốm giời
- Ăn mặc không tương xứng điều kiện thì chê: "Người chả đáng đồng tiền sứt, cứt đáng ba quan"
- Lúa mà xấu thì chê: "Chó chạy thấy dái"
- Coi trọng con đẻ hơn con nuôi: "Con mày con nuôi cũng không bằng con đầu b. làm ra"
- " Che đằng trôn, đằng l.n để hở"
- Cứng như đanh đình
- Làm gì chậm chạp thì bị chê: "Mân như khỉ mân l.n chốc"
- Ăn nhiều bị nói là "ăn như hùm đổ đó"
- Gắp miếng rau to thì ví như cái nút đó (Cỏ hay rơm để nút vào cái đuôi đó đơm cá)
- Cười vô duyên gọi là "cười sằng sặc như cặc phải nước nóng"
- Ngày mùa mà dậy ra đồng muộn hay lười nhác thì bị quở: "Ăn cứt chẳng kịp chó"
- Làm ăn buôn bán chậm chạp, thất bát thì bảo ngữ ấy thì "trước gánh, sau đội"
- Đông con, cha mẹ thường dạy phải "ăn đều, tiêu sòng" "Có cùng nhau ăn, hết cùng nhau thôi", "Ăn thì hơn, hờn thì thiệt".
- Ăn xong trước cha mẹ chỉ cần chào "Con thôi ạ" chứ không mời lại lần nữa
- Cá chép làng Chiềng gọi là cá Gáy
- Trâu cái thì gọi là trâu tháu
- Hạt lạc lép thì gọi là hạt kẹ
- Dụng cụ tráng bánh cuốn gò bằng tôn hình tròn giống như cái khay thì gọi là cái phồn
- Cua đồng màu tím thì gọi là cua cẳm
- Già trái non hột làng Chiềng gọi là "già dái non hột"
- Ông đưa, bà đón trong đám cưới thì gọi là ông hay bà Đại lương
- Bố, mẹ vợ thì gọi là ông Vãi, bà Vãi
- Làm đất gieo mạ thì gọi là đi luôm mạ
- Làm tương ăn thì gọi là ngả tương
- Ủ men rượu gọi là phật men
Làng Chiềng gần như 100% là nhà sàn, dưới gầm sàn gọi là dưới bãi
- Bàn thời hay gọi là Giường thờ
- Phía trang trọng nhất trên nhà sàn gọi là trên đảng
- Cúng hóa vàng sau tết gọi là cúng đưa đảng
- Tảo mộ trước tết thì gọi là đi quét chạp
- Làng Chiềng không có bãi tha ma, cứ chết thì gọi là đưa ra đồng
- Đi đại tiện gọi là đi đồng
- Thăm ruộng gọi là đi thăm đồng
- Dẫn nước vào ruộng gọi là đi bắt nước
- Sao chè thì gọi là rang chè
Cái que đảo cám lợn gọi là giá cám, giá cám còn để đánh con, cái gắp lửa bằng tre gọi là cái cắp cũng kiêm để đánh con. "Nín đi không, tao cho cái cắp ngang mõm bây chết mẹ mày bây giờ" sợ phết!
Đánh sảng lúc mới quay gọi là giướng sảng, đưa gà con mới nở ra khỏi ổ cũng gọi là giướng gà con
- Con gái con đứa mà không đứng đắn thì bị gọi là con đượi
- Con gái mà ngủ trưa, đái bậy, đểnh đoảng ...thì bị nhiếc là "đồ quạ mổ"
- Người lớn nói việc gì mà kết quả xảy ra như dự tính thì bảo "Mồm mẹ mẻ, nói có bao giờ sứt"
- Phơi áo hay treo cái gì lên bờ rào thì gọi là bẹo lên bờ rà0, ngoài ra còn có từ bắt sáo khi đan phần trên của bờ rào
P/s Cái này reply Pác Minh Lê Quảng Bình vừa comment bên dưới:
Làng Chiềng không có từ "nhậu" ( nghe đâu gốc gác từ này miền Nam) mà khi nhà nào có cỗ nhà mới, ma chay, cưới xin thì gọi là mời đi uống rượu, khi về chào gia chủ lúc nào cũng có câu sáo là em đã "cơm no, rượu say rồi" xin phép bác lại nhà
...
Giếng làng Chiềng vừa trong vừa mát
Đường làng Chiềng lắm cát dễ đi
Người làng Chiềng có gì vui thế?
Giướng sảng
Quét chạp trước Tết nguyên đán mời các cụ về ăn Tết
"Nga nga, lưỡng nga nga"
Ngôi trường y học xưa....
...và nay
Đồng quê làng Chiềng thanh bình
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
